Wspomnienie z AERO 2011 – Zakłady Lotnicze 3Xtrim

Wśród jedenastu polskich firm, które zaprezentowały się na targach lotnictwa ogólnego AERO 2011 w niemieckim Friedrichshafen, znalazł się również producent samolotów ultralekkich - Zakłady Lotnicze 3Xtrim z Bielska Białej. Firma wystawiła samolot 3XTrim 450 Ultra, który był prezentowany pod nazwą funkcjonującą na rynku niemieckim - 3X47 NAVIGATOR UL.

Historia Zakładów Lotniczych 3Xtrim rozpoczyna się w 1984 r., kiedy powstał ultralekki jednomiejscowy samolot ULM-1 "Moskito", stworzony przez Adama Kurbiela, Wiesław Gębala, Jana Fołtyna i Jana Uczniaka. Maszyna wykonana była z kevlaru, co na tamte czasy było dosyć nowatorskim rozwiązaniem. W następnych latach powstała wersja dwumiejscowa ULM-2 oraz "Eol", który został oblatany w listopadzie 1992 r. (w Niemczech występował pod nazwą Eol-2 Gemini). Pierwszy prototyp Eola Gemini uległ jednak katastrofie, ale nie zaniechano rozwoju projektu i w późniejszym okresie powstało ogólnie 30 sztuk tego samolotu.

W tym czasie, w wyniku nieporozumień, do których doszło pomiędzy udziałowcami firmy, linia produkcyjna została podzielona pomiędzy niemieckiego współwłaściciela oraz A. Kurbiela. Polski odłam firmy kontynuował działalność pod nazwą "Wytwórnia i Naprawa Konstrukcji Lekkich", która w 1999r. została zmieniona na "Zakłady Lotnicze 3Xtrim".

Wtedy też dopracowano sylwetkę konstrukcji i wprowadzono szereg modernizacji, dzięki czemu maszyna uzyskała obecny kształt. W latach 2000 - 2005 powstały dwie kolejne wersje: 3Xtrim 550 TRENER, spełniający wymagania techniczne JAR-VLA i kanadyjskie AULA oraz 3Xtrim 450 ULTRA, spełniający polskie wymagania techniczne dla samolotów ultralekkich. W 2005 roku została stworzona także wersja do holowania szybowców. W 2006 roku firma otrzymała certyfikat na projektowanie, budowę oraz obsługę ultralekkich statków powietrznych.

Firma podobnie, jak inne podmioty segmentu general aviation, wciąż odczuwa skutki spowolnienia światowej gospodarki. Jak wyjaśniał współwłaściciel 3Xtrim, Krzysztof Zmyśliński, „Rynek lotnictwa ogólnego nadal nie podniósł się z kryzysu i prawdopodobnie bieżący rok, podobnie jak poprzedni, też nie przyniesie wyczekiwanej zmiany”. Przedsiębiorca dodał, iż analiza ilości samolotów zarejestrowanych po 2008 r. wskazuje, iż zarówno w Europie, jak i w Stanach Zjednoczonych, sprzedaż w stosunku do 2007 r. jest niższa, aż o 30 procent.

„Kryzys dotyka przede wszystkim małe firmy, które nie mają odpowiednich zasobów i materiałów, żeby na tym samym poziomie prowadzić działania marketingowe, utrzymywać stan zatrudnienia oraz rozwijać produkty”, powiedział K. Zmyśliński, odnosząc się do bieżącej sytuacji w światowym lotnictwie.

Jak dodał, 3Xtrim zatrudnia obecnie 11 osób, które w ciągu roku są w stanie wyprodukować 15 samolotów, mimo to w 2010 r. firma sprzedała zaledwie dwa samoloty, ale w obecnym już siedem. Na polepszenie wyników, wpływ ma niewątpliwie uzyskanie niemieckiego certyfikatu (proces ten trwał trzy lata), bowiem w poprzednich latach spółka znajdowała odbiorców głównie w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, gdzie posiada certyfikaty S-LSA i AULA.

47 NAVIGATOR UL może być wykorzystywany m.in. w szkołach lotniczych szkolących do świadectwa kwalifikacji pilota samolotu UL. Samolot posiada powierzchnię nośną 11,84 m², dopuszczalne współczynniki obciążeń manewrowych +4.0/-2.0/ klapa 2.0, maksymalną masę startową z systemem ratunkowym 472,5 kg, masę własną z systemem ratunkowym 315 kg oraz dopuszczalny ładunek użyteczny z paliwem na 1/2h lotu - 150 kg.

Prędkość nieprzekraczalna V_NE to 205km/h, maks. prędkość w locie poziomym 190 km/h, prędkość przelotowa przy 75% maks. mocy ciągłej 175 km/h, zużycie paliwa przy 75% maks. mocy ciągłej 17 l/h, prędkość przeciągnięcia V_SO 62 km/h, prędkość manewrowa V_A 135 km/h, maksymalna prędkość wznoszenia 5.5 m/s, długość startu na bramkę o wysokości 15m - 220 m oraz długość lądowania znad przeszkody 15m – 450m.

SP-SAFE (3X47 NAVIGATOR UL S), fot. 3Xtrim

3X47 NAVIGATOR UL jest samolotem ultralekkim, do którego pilotowania wymagane jest świadectwo kwalifikacji pilota samolotu ultralekkiego. Dla użytkownika istotny jest fakt, iż przeloty zagraniczne wymagają każdorazowo uzgodnienia z nadzorem lotniczym danego państwa, chęci wlotu na jego terytorium. Konstrukcję można w prosty sposób zdemontować, co 2 osobom zajmuje ok. 15 minut. Istnieje również możliwość zakupu specjalnie przygotowanej krytej przyczepy, która ułatwia przewóz samolotu.

Według K. Zmyślińskiego, jest to niezwykle atrakcyjny produkt, którego największą zaletą jest wysoki poziom bezpieczeństwa użytkowania. Jak powiedział podczas targów AERO – jego marzeniem jest, aby potencjalni klienci byli uświadomieni, co do wartości 3X47 i swoje decyzje, odnośnie kupna jakiegokolwiek samolotu podejmowali na podstawie rzeczywistych jego zalet, a nie pogłosek, jak w niektórych przypadkach, że coś jest dobre.